De spiegel van over de grens

Geplaatst op 31-05-2024 in Blog.

Blog door Agnes Schaafsma, Cluster lead for East and Central Africa and the Middle East, Fragile States Advisor, Tearfund

Laatst las ik het prachtige boek ´Schemering´ van Philippe Claudel. In het verhaal wordt een plaatselijke priester dood aangetroffen. Zijn hoofd is verbrijzeld door een steen. Al snel wijst alles en iedereen naar de moslims in het dorp, die tot dan toe altijd vreedzaam hebben samengeleefd met de christenen. Hoe dan ook: de politieman die de zaak moet onderzoeken, ontdekt al snel dat het achterhalen van de waarheid de spanningen in het dorp niet doet afnemen. Door zijn superieuren wordt hij aangespoord om de stem van het volk te laten horen en de moslims voor de moord verantwoordelijk te houden. Er ontvouwt zich een tragedie in de maanden die volgen op de moord. Hoewel de roman zich afspeelt in een afgelegen dorp in een ver verleden, is dit een herkenbaar verhaal over de manier waarop in alle tijden en plaatsen van de geschiedenis wordt omgegaan met minderheden of buitenstaanders. Het boek deed me denken aan onze projecten gericht op vredesopbouw.

Eenheid, vrede en verzoening

Als Tearfund zijn we ons bewust van de negatieve kant die religie kan spelen in een samenleving. In een kwetsbare context met veel conflicten is het vaak makkelijker om de ander als vijand te zien dan van die persoon te houden. Religie is soms een bron van conflict. Tegelijk zien we ook de enorme potentie om te werken aan vrede gebruikmakend van religie. In onze activiteiten werken we niet alleen nauw samen met religieuze actoren maar gebruiken we ook reflecties op religieuze waarden om aan vrede te werken. De Bijbel en Koran, alsmede andere religieuze boeken, wijzen ons op eenheid, vrede en verzoening. Ondanks de grote verschillen creëert dit een gezamenlijke basis om de wens om in vrede met elkaar te leven gestalte te geven. Als Tearfund zien we dat de kerk een sleutelrol kan vervullen in veranderprocessen door mensen te leren hoe je met je naaste moet omgaan. Religieuze instanties als kerken en moskeeën zijn de beste actoren om deze boodschap over te brengen.

Nigeria, Mali en Ethiopië

Een paar voorbeelden uit onderzoek wat recent werd uitgevoerd over het resultaat van ons werk met religieuze leiders; in Nigeria leidde dit tot een vermindering van het aantal mensen wat het acceptabel vindt om met geweld eigen religieuze standpunten te verdedigen. In Mali leidde dit tot een toename van het aantal mensen met een positieve houding ten opzichte van mensen met andere religieuze achtergronden. In Ethiopië werd een nationaal forum opgezet van vrouwen vanuit verschillende etnische en religieuze achtergronden. Zij zetten zich in voor conflictpreventie en -management, en werken daarbij samen met de nationale overheid.

Nederland

Ook in Nederland zien we in toenemende mate een rol voor de kerk om zowel binnen onze eigen kerk maar ook in onze directe leefomgeving de boodschap van respect voor ‘de ander’ te delen. We maken daarvoor veel gebruik van de ervaring en lessen vanuit de landen waar we vredesopbouw projecten ondersteunen. Zo maakten we als Tearfund de documentaire The Green Line over hoe drie personen in Libanon omgaan met de enorme verdeeldheid in hun land. De documentaire vertelt het verhaal van mensen die leven en werken in een land waar zij dagelijks geconfronteerd worden met getrokken grenzen. The Green Line is een zichtbare grens die dwars door Beiroet loopt, waardoor de bevolking in gescheiden gebieden leven. In de documentaire hoor en zie je welke impact dit heeft op het leven van deze mensen én hoe zij met deze Green Line omgaan. Zij kunnen zich laten opsluiten door deze grenzen, maar zij kiezen anders. De documentaire houdt ons een spiegel voor: leven wij ook met door mensen opgeworpen grenzen? Ga ik wel eens een grens over, leef ik in verbondenheid met mijn medemens?

Bruggenbouwen

Het krachtige voorbeeld dat de personen in de documentaire tonen, en wat we in onze projecten gericht op vredesopbouw zien, is dat zij zich niet laten tegenhouden door grenzen en verschillen, maar daar overheen stappen en bruggen bouwen. In een gepolariseerd en verdeeld Nederland een relevante boodschap waardoor we ons dagelijks kunnen laten inspireren.